Ilhom Toʻxtasinov
Samarqand davlat chet tillar instituti rektori Ilhom Toʻxtasinov Britaniya Kengashi Oʻzbekiston uchun ingliz tilining “lokomotivi”ga aylangan va loyihalari barqarorligi uchun sharoit yaratgan, deb hisoblaydi.
Uning Britaniya Kengashi bilan hamkorligi faoliyatining turli bosqichlarida – O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti Tarjima nazariyasi va amaliyoti fakulteti dekani (2012-2013) va ikkinchi ingliz fakulteti dekani (2013-2015), (2015-2016-yillar) O‘zDJTU qoshidagi Respublika ilmiy-amaliy innovatsiyalar markazi direktori, SamDJTI rektori lavozimlarida ishlagan. Ilhom Madaminovich Britaniya Kengashi loyihalarining asosiy afzalliklaridan biri nafaqat talabalar va o‘qituvchilar, balki universitet ma’muriyatining ham salohiyatini rivojlantirishi bejiz emas, deb hisoblaydi.
“Britaniya Kengashining turli loyihalarida ishtirok etish ma’muriyat a’zolari, ya’ni rektorlar, prorektorlar, dekanlar uchun menejerlar, ya’ni mustaqil ravishda pedagogik sohani isloh qilishni davom ettirishga qodir mutaxassislarni malakasini oshirish imkonini beradi. Bu O‘zbekistondagi oliy o‘quv yurtlari bitiruvchilarining sifatli bilim olishi uchun yanada ko‘p imkoniyat yaratadi”, — deb hisoblaydi SamDJTI rektori.
Uning uchun yetakchi sifatida loyihalarning barqarorligi, Britaniya Kengashi bilan hamkorlikda qo‘yilgan o‘zgarishlar asosi nafaqat kelajakda saqlanib qolishi, balki ijodiy rivojlanib borishi uchun juda muhim. Va bu yerda ham o‘qituvchilar, ham universitet ma‘muriyatining salohiyatini rivojlantirish eng muhim rol o‘ynaydi.
Gap nafaqat ingliz tili o‘qituvchilari maqsadli tayyorlanayotgan filologiya universitetlari, balki O‘zbekistondagi zamonaviy oliy ta’limning turli yo‘nalishlarini qamrab olish haqida bormoqda. Bizning zamonimizda chet tilini yaxshi bilish oliy ma’lumotli yangi mutaxassis uchun muvaffaqiyatli ish yuritish uchun ko’proq imkoniyatlar ochadi. Britaniya Kengashi esa, I.Toʻxtasinovning soʻzlariga koʻra, 25 yil davomida ingliz tilini oʻrganish tizimidagi islohotlarni amalga oshirishda asosiy hamkor boʻlib kelmoqda.
“Men ishtirok etish imkoniyatiga ega boʻlgan eng yirik loyihalardan biri bu EnSPIRE-U boʻldi – nofilologik universitetlarda ingliz tilini oʻqitish tizimini isloh qilish loyihasi. O‘zbekistonning 31-Universiteti misolida o‘qitishning bugungi holati o‘rganildi. Mutaxassislar guruhi Britaniya Kengashi tomonidan ishlab chiqilgan vositalardan foydalangan holda so‘rov va suhbatlar o‘tkazdi, o‘qituvchilar va talabalarning ingliz tilini bilish darajasi, ushbu universitetlardagi ta’lim holati, o‘qitilayotgan dasturlar sifatini o‘rgandi. Hech kim bu tadqiqotdan chetda qolmadi, chunki soʻrov va suhbatlar universitetlar rektorlari va kafedra mudirlarini, shuningdek, talabalar, ota-onalar va ish beruvchilarni qamrab oldi”.
Natijada isloh qilingan o‘quv dasturi mamlakatimizning 31 ta nofilologik bo‘lgan oliy o‘quv yurtlarida joriy etildi. Bo‘lajak iqtisodchilar, shifokorlar, arxitektorlar va boshqa kasb vakillari uchun ingliz tilini o‘rgatish soatlarini ko‘paytirishga erishish mumkin edi. Xorijiy tillardan foydalanishning zamonaviy voqeliklarini inobatga olgan holda, maxsus nofilologik oliy o‘quv yurtlari uchun darsliklarning yangi versiyalari ishlab chiqildi.
“Loyihadan ko‘zlangan maqsad talabalar tayyorlanayotgan mutaxassisliklar – tibbiyot, iqtisod, qurilish va boshqa yo‘nalishlar bo‘yicha ingliz tilini birlashtirish va o‘zgartirish, ularning chinakam amaliy xorijiy til ko‘nikmalarini rivojlantirishdan iborat”.
Ilhom Madaminovich loyiha davomida ishtirok etgan o‘qituvchilar va bitiruvchilarning salohiyati oshgani, ingliz tilini o‘qitish soatlari ko‘paygani, yangi avlod darsliklari yaratilgani haqida faxr bilan gapiradi. O‘z darajangizdagi islohotchi bo‘lish - bu o‘z sohangizdagi vaziyatga ta’sir qilish, uni rivojlantirish va global tendentsiyalarga moslashishga yordam berish imkoniyatidir. Britaniya Kengashi loyihalarida ishtirok etish esa, birinchi navbatda, ishtirokchilarning o‘zlari – o‘qituvchilardan tortib rektorlargacha doimiy malaka oshirish va malaka oshirishni anglatadi.
Ilhom Toʻxtasinovning esa oʻsha vaqtlarda OʻzDJTU fakulteti dekani lavozimida ishlagan bu hamkorlikdagi ishtiroki ingliz tilini birinchi til sifatida, yaʼni filologiya oliy oʻquv yurtlarida oʻqitish tizimini isloh qilishga qaratilgan PRESETT loyihasidan boshlandi. Ilhom Madaminovichning so‘zlariga ko‘ra, PRESETT Britaniya Kengashi va O‘zDJTU o‘rtasidagi muvaffaqiyatli hamkorlikning yorqin namunasi bo‘ldi. Mutaxassisning fikricha, loyiha natijalari bir til doirasidan ancha chiqib ketgan.
“Britaniya Kengashi tashabbusi bilan amalga oshirilgan ingliz tilini o‘qitish islohoti O‘zbekiston davlat jahon tillari universitetida boshqa xorijiy tillarni o‘qitish va o‘rganish tizimida ijobiy o‘zgarishlarga olib keldi”, – deydi Ilhom Toʻxtasinov.
Ilhom Toʻxtasinovning ishtirok etish imkoniyatiga ega bo‘lgan Britaniya Kengashining yana bir dolzarb loyihasi aspirantura va aspiranturada tadqiqot ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan “Research is Great” bo‘ldi. “Oliy o‘quv yurtlari salohiyatini yuksaltirish” – I.To‘xtasinov O‘zDJTU qoshidagi Ilmiy-amaliy innovatsiyalar markazi direktori sifatida o‘zi uchun loyiha maqsadini mana shunday belgilab berdi.
Va bu yana vaziyatga shaxsiy ta’sir ko‘rsatish imkoniyati, chunki loyihaning maqsadi xalqaro miqyosga ega edi. “ Ushbu loyiha mamlakatimiz ilmiy-tadqiqot tajribasini xalqaro miqyosda ommalashtirishda muhim ahamiyat kasb etib, olimlarimiz o‘z ilmiy ishlarini nashr etish, jahon ilmiy jamoatchiligini O‘zbekistonda olib borilayotgan tadqiqotlar bilan tanishtirish uchun zarur shart-sharoit bo‘ldi”, – deydi u faxr bilan.
Innovatsiya markazi faoliyatida mamlakatimiz hukumati tomonidan boshlang‘ich sinflarda ingliz tilini o‘rgatish bo‘yicha mutlaqo yangi darsliklar yaratish bo‘yicha qo‘yilgan vazifani amalga oshirishda Britaniya Kengashining ko‘rsatgan yordami ham ahamiyatli bo‘ldi. “Bu yerda Britaniya Kengashining xalqaro maslahatchisi Vendi Arnoldning mulohazalari muhim rol o‘ynadi, uning maslahati mutaxassisimiz Svetlana Xan tomonidan yaratilgan Kid’s English o‘quv majmuasini ta’lim jarayoniga muvaffaqiyatli joriy etishning zaruriy shartlaridan biri bo‘ldi ”.
Bugun Ilhom To‘xtasinov Samarqand davlat chet tillar instituti rektori sifatida Britaniya Kengashi bilan hamkorlikda katta tajribaga ega mutaxassis sifatida loyihalarning barqarorligi, islohotlarni yanada rivojlantirish muhimligi va buning uchun birgalikda yaxshi baza yaratilganini alohida ta’kidlamoqda.
Britaniya Kengashining O‘zbekistondagi loyihalari ahamiyati va muvaffaqiyati shundan iboratki, boshidanoq mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarni ilgari surish maqsad qilib qo‘yilgan. Va nafaqat ingliz tilini birinchi til sifatida, balki turli universitetlarda, shuningdek, o‘rta maktablarda chet tili sifatida ham o‘rgatishda ham. Britaniya Kengashi koʻmagida bilimlarni baholash tizimini, dasturni oʻzgartirmasdan turib, faqat taʼlim tizimini isloh qilish mumkin emasligini anglash asosida koʻp qirrali ishlar amalga oshirildi va bu ishlar davom etmoqda. Shu bois ta’limning barcha jabhalari va barcha bosqichlariga, ilmiy salohiyatni yuksaltirishga e’tibor qaratilmoqda”.
SamDJTI rektori so‘nggi 25 yil davomida Britaniya Kengashi tomonidan amalga oshirilgan loyihalarning barcha ishtirokchilari o‘zlarini innovatsiyalar, ta’lim sohasidagi tashabbuslar va islohotlarning asosiy hamkorlaridek his qilishlariga ishonchi hosil. Ularning saviyasini muttasil yuksaltirish, salohiyatini o‘sishi ularning har biri uchun ichki zarurat va islohotlar barqarorligining asosiga aylandi, ularni rivojlantirish hamisha dolzarb, deb hisoblaydi Ilhom To‘xtasinov. Shu tariqa, Samarqand universiteti jamoasi maxsus fanlarni ingliz tilida o‘qitish sifatini oshirishga qaratilgan navbatdagi EMI loyihasining (English as a Medium of Instruction) ishtirokchisi bo‘ldi.
“Britaniya Kengashi oʻzining intellektual salohiyati va innovatsion gʻoyalari bilan bundan buyon ham mamlakatimizdagi barcha taʼlim tashabbuslari va islohotlarining asosiy hamkori boʻlib qolishiga ishonaman. Yubiley sanasi munosabati bilan Britaniya Kengashining O‘zbekistondagi barcha xodimlariga samarali faoliyat, mavjud loyihalarni muvaffaqiyatli amalga oshirish hamda yangi qiziqarli reja va g‘oyalarni ishga tushirishni tilayman. Samarqand davlat chet tillar instituti Britaniya Kengashi bilan hamkorlik qiluvchi tashkilotlarning birinchi qatorida bo‘ladi va har qanday tashabbusni o‘z salohiyati va tashabbuslari bilan qo‘llab-quvvatlashga doimo tayyor. Kelgusida Britaniya Kengashi bilan hamkorlikning yarim asrlik yubileyini O‘zbekiston Respublikasida uzluksiz ta’lim sohasida yana ellikta yangi loyiha va tashabbuslar bilan birga nishonlashni istayman. Umid qilamanki, yaqin kelajakda mamlakatimiz yuqori sifatli oliy ta’lim beruvchi davlatlar qatorida birinchi o‘rinda turadi va bu borada Britaniya Kengashining hissasi eng katta bo‘ladi”.